คำศัพท์เกี่ยวกับพระพุทธศาสนา
ในวันนี้ เสนอคำว่า
พระไตรปิฎก
พระไตรปิฎก คืออะไร ?
ศาสนาทุกศาสนา มีคัมภีร์หรือตำราทางศาสนาเป็นหลักในการสั่งสอน
แม้เดิมจะมิได้ขีดเขียนเป็นลายลักษณ์อักษร แต่เมื่อมนุษย์รู้จักใช้ตัวหนังสือ
ก็ได้มีการเขียน การจารึกคำสอนในศาสนานั้น ๆ ไว้
เมื่อโลกเจริญขึ้นถึงกับมีการพิมพ์หนังสือเป็นเล่ม ๆ ได้
คัมภีร์ศาสนาเหล่านั้นก็มีผู้พิมพ์เป็นเล่มขึ้นโดยลำดับ
พระไตรปิฎก
หรือที่เรียกในภาษาบาลีว่า ติปิฎกหรือเตปิฎกนั้น
เป็นคัมภีร์หรือตำราทางพระพุทธศาสนาเช่นเดียวกับไตรเวท เป็นคัมภีร์ของศาสนาพราหมณ์
ไบเบิ้ลของศาสนาคริสต์ อัล กุรอานของศาสนาอิสลาม
กล่าวโดยรูปศัพท์
คำว่า "พระไตรปิฎก" แปลว่า ๓ คัมภีร์ เมื่อแยกเป็นคำ ๆ ว่า พระ+ไตร+ปิฎก
คำว่า พระ เป็นคำแสดงความเคารพหรือยกย่อง คำว่า ไตร แปลว่า ๓ คำว่า ปิฎก แปลได้ ๒
อย่าง คือแปลว่า คัมภีร์หรือตำราอย่างหนึ่ง แปลว่า กระจาดหรือตะกร้าอย่างหนึ่ง
ที่แปลว่ากระจาดหรือตะกร้า หมายความว่า
เป็นที่รวบรวมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าไว้เป็นหวดหมู่ ไม่ให้กระจัดกระจาย
คล้ายกระจาดหรือตะกร้าอันเป็นภาชนะใส่ของฉะนั้น
พระไตรปิฎกแบ่งออกเป็นอะไรบ้าง ?
เมื่อทราบแล้วว่า
คำว่า พระไตรปิฎก แปลว่า ๓ คัมภีร์ หรือ ๓ ปิฎก จึงควรทราบต่อไปว่า ๓ ปิฎก
นั้นมีอะไรบ้าง และแต่ละปิฎกนั้น มีความหมายหรือใจความอย่างไร ปิฎก ๓
นั้นแบ่งออกดังนี้
๑. วินัยปิฎก ว่าด้วยวินัยหรือศีลของภิกษุ
ภิกษุณี, เป็นที่รวมพระวินัยซึ่งเป็นข้อบัญญัติ
และข้อปฏิบัติเพื่อความเรียบร้อยดีงาม
๒. สุตตันตปิฎก ว่าด้วยพระธรรมเทศนาทั่ว
ๆ ไป,
ที่รวมคำสอนที่เป็นหลักปฏิบัติคือธรรมะต่างๆ
๓. อภิธัมมปิฎก ว่าด้วยธรรมะล้วน ๆ
หรือธรรมะที่สำคัญ, ที่รวมคำสอนที่เป็นหลักธรรมชั้นสูงล้วนๆ
ไตรปิฎก
ในที่ทั่วไปหมายถึงคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าซึ่งถูกรวบรวมไว้เป็นหมวดหมู่ในการทำสังคายนาครั้งที่
1
พระไตรปิฎกเป็นที่รวมคำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ก่อนที่พระองค์จะเสด็จดับขันธปรินิพพาน ทรงตรัสว่า พระธรรมและพระวินัย จะเป็นศาสดาแทนพระองค์ พระธรรมและพระวินัยนี้ ก็คือพระไตรปิฎกนั่นเอง ดังนั้น พุทธศาสนิกชนควรจะได้ศึกษาคำสอนของพระพุทธองค์ผ่านพระไตรปิฎก เพื่อน้อมนำธรรมที่พระองค์สอนไว้มาประพฤติปฏิบัติตามให้สมควรแก่ธรรม คือ รู้ปริยัติ เพื่อนำมาปฏิบัติ ให้ได้ผลคือปฏิเวธ คือรู้แจ้ง ไม่ใช่เพียงสักแต่ว่ารู้ แล้วนำความรู้นั้นมาใช้ข่มผู้อื่น ที่เรียกว่า ปริยัติงูพิษนั่นเอง
#เรารักพระพุทธศาสนา
